CPT (Carriage Paid To) Teslim Şekli Nedir?
Bir önceki makalemizde, uluslararası ticarete konu olan teslim türleri içerisinden seçtiğimiz FCA teslim şekline değinmiştik. Bu ayki makalemizde ise yine INCOTERMS’te tanımlanan taşıma türleri arasında yer alan CPT “Carriage Paid To” yani Türkçe tanımı ile “Taşıma Ödenmiş Şekilde” teslim şeklinden bahsedeceğiz.
Genel anlamıyla yükle birlikte tüm taşıma maliyetinin ödendiği ve aynı zamanda sigorta ve diğer masrafların ithalatçı tarafından karşılandığı CPT tipi teslim şekli, özellikle karma taşımacılıkta kullanılmaktadır. CPT tipi taşımada ihracatı yapan taraf, yükü hazırlar, gümrük işlemlerini çözer, yükün ana taşıma aracı ne ise ona yüklenmesini sağlar ve bu ana taşıma aracının taşıma bedelini öder. Böylelikle, yükün ana taşıma aracına yüklenmesi ile birlikte ihracatçının sorumluluğu biter.
CPT (Carriage Paid To) Nasıl Yapılır?
CPT teslim şeklinde işlem yapmak için öncelikle satıcı, yükü ihracata hazır hâle getirir ve gerekli tüm belgeleri düzenler. Ardından yük, belirlenen taşıma aracına yüklenir ve taşıma bedeli satıcı tarafından ödenir. Bu noktada satıcının sorumluluğu, yükün ilk taşıyıcıya teslim edilmesi ile sona erer. Alıcı ise yükün taşınması sırasında ortaya çıkabilecek riskleri ve masrafları üstlenir. İşlem sürecinde hem satıcı hem de alıcı taraf, teslim noktası ve taşıma detaylarını sözleşme ile netleştirir; tahmini teslim tarihleri ve belgelerin düzenlenme sorumlulukları açıkça belirlenir.
CPT Teslim Şeklinin Kullanım Alanları
CPT teslim şekli, özellikle çoklu taşıma yöntemlerinin kullanıldığı uluslararası ticarette tercih edilmektedir. Karayolu, denizyolu, demiryolu veya hava yolu kombinasyonlarının olduğu durumlarda CPT, taraflar arasında sorumlulukların net bir şekilde ayrılmasını sağlar. Ayrıca, satıcının taşıma bedelini üstlenip alıcıya riskleri devretmesi nedeniyle, ithalatçı ve ihracatçılar arasında karmaşık lojistik süreçlerin yönetilmesinde kolaylık sunar. Bu nedenle, CPT tipi teslim şekli özellikle konteyner taşımacılığı, kombine taşımalar ve uzun mesafeli ticari işlemlerde yaygın olarak kullanılmaktadır.
CPT Teslim Şeklinin Avantajları
CPT teslim şekli, satıcı ve alıcı açısından net sorumluluk dağılımı sağlaması nedeniyle lojistik süreçleri basitleştirir. Satıcı, ana taşıma bedelini ödeyerek yükün taşınmasını güvence altına alır, böylece alıcıya teslim sonrası riskleri devretmiş olur. Alıcı taraf ise yükü teslim aldıktan sonra taşımaya ilişkin tüm riskleri üstlenir, bu da maliyet ve risk yönetiminde şeffaflık sağlar. Ayrıca, CPT özellikle çok araçlı taşımacılıkta esneklik sunar ve uluslararası ticarette belirsizlikleri azaltarak taraflar arasında güven oluşturur.
CPT tipi taşımada malları taşıma aracından teslim alması ile birlikte alıcı tarafın sorumluluğu başlar. Dolayısı ile CPT tipi teslimde, taşıma, gümrük ve diğer masrafların sorumluluğu satıcı tarafa ait olmakla birlikte teslimden sonraki tüm riskler ve maliyetler alıcıya aittir.
CPT tipi taşımayı bir önceki makalemizden hareketle formülize ettiğimizde CPT = FCA + Ana Taşıma Maliyeti olarak tanımlamamız mümkündür.
CPT Teslim şeklinde Satıcı ve Alıcı Yükümlülükleri
Lojistik süreçlerde CPT teslim şeklinin kullanımı özellikle çok araçlı taşımacılık türlerinde tercih edilmektedir. Yükün ilk taşıyıcıya teslim edilmesi ile birlikte satıcı tüm sorumluluğunu tamamlamış olur, hem riski hem de teslimden sonra yükle ilgili doğabilecek tüm maliyetleri bu noktadan sonra alıcı taraf üstlenir.
CPT tipi taşımada tarafların sorumluluklarını daha detaylı şekilde tanımlamamız gerekirse;
Satıcı Tarafın Yükümlülükleri
Satıcı yani ihracatı yapan taraf yapılan sözleşme çerçevesinde yükü hazırlar. Alıcı tarafın ülkesinin talep edeceği tüm belgeleri hazırlar. Aynı zamanda gümrük masraflarını ve navlun ücretini karşılar. Bütün bu koşulları sağladıktan sonra yükü ilk taşıyıcıya teslim ettiği andan itibaren doğabilecek diğer tüm masraflardan ya da oluşabilecek risklerden muaf hale gelir. İthalatçı taraf yani satıcı yükü hangi tarihte taşıyıcıya verdiğini ve tahmini hangi tarihte teslim edilebileceğini alıcı tarafa bildirir. Burada önemli olan ve detaylandırılması gereken husus, satıcının malların ulaşacağı ülkede gerçekleştirilecek tüm kontrol işlemlerinden doğabilecek masrafları (sayma, ölçme, kalite kontrolünün yapılması…vb.) ve aynı zamanda ihracatın yapılacağı ülkedeki ilgili kurumların talep edecekleri yükleme öncesi muayene masraflarını da karşılama zorunluluğudur.
Alıcı Tarafın Yükümlülükleri
Alıcı yani ithalatı yapan taraf, satıcı ile aralarında imzalanan sözleşme çerçevesinde yüke karşılık belirlenen bedeli öder. İthalatın gerçekleşebilmesi için gerekli olan gümrük belgelerini düzenler ve gümrük vergilerini öder. Alıcının yükle ilgili sorumluluğu, yükün satıcı tarafından ilk taşıyıcıya teslim edilmesinden itibaren başlar. Bu andan itibaren yükle ilgili tüm sorumluluk, risk ve doğabilecek masraflar alıcı tarafa devrolur. Eğer yapılan sözleşmede boşaltma masrafları navlun bedeline dahil edilmemişse, yükün boşaltma bedelini karşılar ve sonrasında acenteden cirolu konşimentoyu teslim alır. Alıcı, ihracatı gerçekleştirdiği ülkenin kuralları gereği ortaya çıkabilecek masrafları (sayma, ölçme, kalite kontrolünün yapılması…vb.) ve aynı zamanda ihracatın yapılacağı ülkedeki ilgili kurumların talep edecekleri yükleme öncesi muayene masrafları haricindeki diğer yükleme öncesi muayene masraflarını karşılamakla yükümlüdür.
